Η ιστορική προέλευση του καθρέφτη, η σχέση του με το γυαλί, σύγχρονη βιομηχανική παραγωγή
ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ. Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΠΤΡΩΝ. Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΡΕΦΤΗ ΚΑΙ Η ΑΡΡΗΚΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΓΥΑΛΙ.
Η κατασκευή του καθρέφτη βασίζεται εξολοκλήρου στη δυνατότητα επεξεργασίας του γυαλιού. Με τις κατάλληλες μεθόδους εκμετάλλευσής του είναι δυνατή η κατασκευή κατόπτρων για οικιακή και όχι μόνο χρήση. Γυάλινες πλάκες από λεπτά αλεσμένο πυριτόλιθο και ασβεστίτη, οι οποίες θερμαίνονται ως τους 1500 βαθμούς Κελσίου, απλώνονται πάνω σε επίπεδες επιφάνειες και ψύχονται αργά σε ειδικούς φούρνους. Όταν το γυαλί είναι έτοιμο, το πίσω μέρος του καλύπτεται από ένα προστατευτικό στρώμα αλουμινίου ή αργύρου. Το μέταλλο, απόλυτα καθαρό εξατμίζεται στο κενό και τοποθετείται στην επιφάνεια του γυαλιού. Αρκούν 1, 2 γραμμάρια αργύρου για ένα τετραγωνικό μέτρο καθρέφτη.
Η μέθοδος κατασκευής οικιακών κατόπτρων δεν διαφέρει κατά πολύ από τη μέθοδο κατασκευής των επιβλητικών, τηλεσκοπικών κατόπτρων. Στις περιπτώσεις αυτές, η σχετική βιομηχανία επιλέγει ως πρώτη ύλη τόσο το γυαλί, όσο και το αλουμίνιο ή το ανθρακοπυρίτιο. Οι πολλαπλές δυνατότητες αυτών των υλικών μπορούν να καταστήσουν πολύ πιο αποδοτικά και να αναβαθμίσουν τα ποιοτικά στάνταρ των βιομηχανικών αυτών κατασκευών.
Η σύγχρονη, βιομηχανική παραγωγή έχει καταστήσει τη χρήση των κατόπτρων και τη λογική, η οποία διέπει τη λειτουργία τους, ικανή μέθοδο να στηρίξει ευρύτατα ένα φάσμα παραγομένων προϊόντων και συναφών δραστηριοτήτων. Έτσι η κατασκευή των μοντέρνων δίσκων εγγραφής, οι οποίοι αντικατέστησαν τις κασέτες και τους δίσκους βινυλίου, στηρίζουν την ψηφιακή λειτουργία τους στη φιλοσοφία των λέιζερ, με ταυτόχρονη χρήση συλλεκτών και ειδικών καθρεφτών ή φακών, οι οποίοι κατευθύνουν την ανακλώμενη ακτίνα σε έναν ανιχνευτή φωτεινής δέσμης. Η λειτουργία εγγραφής, όπως πραγματοποιείται στον ηλεκτρονικό υπολογιστή στηρίζεται ακριβώς σε τούτη την ικανότητα των μηχανημάτων να αποκρυπτογραφούν, να «διαβάζουν», καθώς συνηθίζουμε να λέμε τη δέσμη φωτός, η οποία περιέχει την εγγραφόμενη πληροφορία. Ο οδηγός του υπολογιστή μεταδίδει την ακτίνα φωτός με την πληροφορία προς το κάτοπτρο του δίσκου, έτσι ώστε με ελεγχόμενα ποσά ενέργειας να πραγματοποιείται η αποθήκευση των πληροφοριών.
«ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ» ΣΤΟ ΓΥΑΛΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ.
Είναι λοιπόν, γεγονός πως ο καθρέφτης και η επιστημονική λογική των κατόπτρων βρίσκουν εφαρμογές σε πλήθος τομέων. Η βιομηχανία του γυαλιού, στην οποία στηρίζεται η κατασκευή των κατόπτρων παρουσιάζει ήδη από τον προηγούμενο αιώνα σημαντική πρόοδο με την ενσωμάτωση νέων υλικών και ακόμα πιο σύγχρονων μεθόδων κατασκευής του εν λόγω αντικειμένου.
Το γυαλί ως υλικό υφίσταται στη φύση, προκύπτει δε από την κάυση συγκεκριμένων πετρωμάτων σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Ηφαιστειακές εκρήξεις θεωρούνται ως η πρώτη και πλέον φυσική μέθοδος παρασκευής του γυαλιού. Στις θερμοκρασίες αυτές, όπως προκύπτουν σε ακραία, φυσικά φαινόμενα, το πέτρωμα του οψιδιανού μεταβάλλεται σε γυαλί. Παρά την ύπαρξη του γυαλιού ελεύθερου στη φύση και διαμορφωμένου από τυχαία, γεωλογικά φαινόμενα, δεν υπάρχει επίσημη, καταγεγραμμένη αναφορά, σχετική με την παραγωγή του από τον άνθρωπο. Η πρώτη αναφορά για την παραγωγή του γυαλιού διατυπώνεται από τον Ρωμαίο ιστορικό Πλίνο τον πρεσβύτερο και εντοπίζεται στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Κατά το έτος 5000 π.Χ. Φοίνικες ναυαγοί ή ναυτικοί, χρησιμοποίησαν φυσικά υλικά, συγκεκριμένα πέτρες «νάτρου» προκειμένου να κατασκευάσουν ένα αυτοσχέδιο τζάκι. Στις υψηλές θερμοκρασίες οι πέτρες αυτές έλιωσαν, μεταβαλλόμενες σε ένα νέο, άγνωστο υλικό, στερεάς μορφής, το οποίο περιείχε στη σύστασή του την άμμο. Τούτη η καταγραφή συνιστά την πρώτη αναφορά στο γυαλί.
Στην περιοχή της Αιγύπτου, αρχαιολογικά ευρήματα πιστοποιούν την εξοικείωση του ανθρώπου με το γυαλί ήδη από το 7οοο π.Χ. Θραύσματα αγγείων και γυάλινες χάντρες σώζονται στην περιοχή της Μεσογείου, συνιστώντας αποδεικτικά στοιχεία μιας ισχυρής, κατασκευαστικά περιόδου, όπως προσδιορίζεται εκείνη κατά τον 16ο αιώνα π.Χ. Βάζα, αγγεία, σκεύη χρήσεως οικιακής αποτελούν τα ευρήματα των ανασκαφών στις εν λόγω περιοχές. Μάλιστα κάποια από αυτά φέρουν το όνομα του Φαραώ Θατμόσι του ΙΙΙ, επιβεβαιώνοντας την εικασία, η οποία ήθελε τα προϊόντα γυαλιού να συνιστούν αντικείμενα προοριζόμενα για τις υψηλές τάξεις και τις βασιλικές οικογένειες.
Στην ελληνική επικράτεια, απομεινάρια γυαλιού εντοπίζονται στην περιοχή του Αιγαίου και τις Μυκήνες. Ήδη στην εργογραφία του Πλάτωνα αναφέρεται το γυαλί ως παραγόμενο προϊόν των τοπικών κοινωνιών. Θα πρέπει όμως να αναφέρουμε ότι σε καμία περίπτωση δεν έχουν εντοπισθεί επίσημες αναφορές , σχετιζόμενες με τη χρήση και την κατασκευή αντικειμένων γυαλιού στον ελλαδικό χώρο.
Η κατασκευή του γυαλιού απασχόλησε τις κοινωνίες σε επίπεδο καλλιτεχνικό και οικιακό και ήδη από πολύ νωρίς είχε αναπτυχθεί στον τότε, γνωστό κόσμο μια οργανωμένη υαλουργική βιομηχανία. Ασσύριοι τεχνίτες είχαν κατορθώσει να παράγουν γυαλί σε διάφορα σχήματα, αναμειγνύοντας νέα υλικά, τα οποία ενίσχυαν τις προσπάθειές τους για την Παρασκευή αντικειμένων, μοναδικής ωραιότητας. Η πιο σημαντική, όμως επανάσταση στον τομέα της υαλουργίας, πραγματοποιείται με την ανακάλυψη και την καθιέρωση του φυσητού γυαλιού. Στην περιοχή της Σιδώνας, μεταξύ του 27 π.Χ. και του 14 μ. Χ. Σύριοι τεχνίτες χρησιμοποιούσαν ευρύτατα τη μέθοδο αυτή κατασκευής γυαλιού, επιβεβαιώνοντας με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο την πρωτοπορία των λαών αυτών στη σχετική βιομηχανία υψηλής κλίμακας και ξεχωριστής τεχνοτροπίας. Εγχειρίδιο των αναγκαίων προσμίξεων, οι οποίες απαιτούνται για την κατασκευή του γυαλιού, σώζεται σε σφηνοειδείς πλάκες στη βιβλιοθήκη του βασιλιά των Ασσυρίων Ασουρμπανιπάλ. Εκεί, αναφέρεται πως «ανακατεύοντας 60 μέρη άμμου, 180 μέρη στάχτες από θαλασσινά φυτά και 5 μέρη κιμωλία, θα προκύψει γυαλί.» Η μέθοδος του φυσητού γυαλιού μπορεί να θεωρηθεί ως η σημαντικότερη πρόοδος στην εν λόγω βιομηχανία, αφού επέτρεψε την κατασκευή πολλαπλών σχημάτων γυαλιού, πραγματικά ευφάνταστων.
Κατά τις επόμενες περιόδους και τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, οι Ρωμαίοι είχαν κατορθώσει να προχωρήσουν στην κατασκευή υαλοπινάκων, χρησιμοποιούμενων στην κατασκευή παραθύρων και κατόπτρων, οικιακής αρχικά, χρήσης. Την ίδια εποχή αλλά και για αιώνες αργότερα, αναπτύσσεται σε ευρύτατο βαθμό η ζωγραφική υαλουργία και βρίσκει εφαρμογή στο στολισμό ναών και εκκλησιών. Δεν πρόκειται για προσθήκη χρώματος στο γυαλί, αλλά για τη συναρμολόγηση χρωματικών κομματιών γυαλιού, γνωστή και ως τεχνική του βιτρώ. Οι Γερμανοί υαλουργοί, βελτίωσαν τη διαδικασία του φυσητού γυαλιού, προχωρώντας στην Παρασκευή μεγαλύτερων αντικειμένων γυαλιού, ενώ ταυτόχρονα με τη διαδικασία επεξεργασίας τύπου «ανοιχτού φύλλου» καθιστούσαν πιο εύκολη τη χρήση του ρευστού υλικού.
Η πιο φημισμένη περιοχή όμως, στην κατασκευή υλικών γυαλιού δεν είναι άλλη από τη Βενετία και την περιοχή Μουράνο (Murano). Κατά την αναγεννησιακή περίοδο οι υαλουργοί τεχνίτες της περιοχής ανέρχοντας στις 10000, καθιστώντας την ιταλική πόλη, ως βασικό παραγωγό αντικειμένων γυαλιού. Το πλήθος των καμίνων και ο ως εκ τούτου, συνεχής και υψηλός κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς στην πόλη, η ανάγκη για προστασία των μεθόδων παραγωγής και των εμπειρικών μυστικών της οδήγησε στη συγκέντρωση των υαλουργών τεχνιτών σε μια περιοχή, στ προάστια της Βενετίας, η οποία ως και σήμερα διατηρεί τη φήμη της. Η κατασκευή των περίτεχνων καθρεφτών με τη χρήση πλαισιών από ειδικά υλικά ή υδράργυρο συνιστά το βασικό λόγο για την άνευ προηγουμένου φήμη της περιοχής. Οι περιβόητοι καθρέφτες, παρά το γεγονός πως ευθύνονται για ένα μεγάλο ποσοστό θανάτων από δηλητηρίαση, αποτέλεσαν δείγμα κοινωνικής καταξίωσης και επιβεβαίωσης υψηλής, κοινωνικής προέλευσης.
Παρά την ποινή του θανάτου, την οποία επέσυρε η αποκάλυψη εκ μέρους των Βενετσιάνων τεχνιτών, των μυστικών της τοπικής υαλουργίας, αυτά γρήγορα κατέστησαν γνωστά τόσο στους Βρετανούς, όσο και τους Γάλλους. Η Βρετανική Εταιρεία Υαλοπινάκων, σε λειτουργία ήδη από το 1773, αλλά και η ανάπτυξη νέων μεθόδων ανάπτησης των υπο κατασκευή γυαλιών από τις γαλλικές βιοτεχνίες, είχε ως αποτέλεσμα τη βελτίωση των παραγομένων προϊόντων και τη διεύρυνση της χρήσης τους από το κοινωνικό σύνολο. Μετά την αμερικανική επανάσταση και την ανάπτυξη της υαλουργίας στο νέο κόσμο, η πρόοδος υπήρξε ραγδαία. Νέες μέθοδοι, παραγωγής αρχιτεκτονικού γυαλιού και εισαγωγή του υλικού στην αναπτυσσόμενη αυτοκινητοβιομηχανία. Τούτη η τελευταία κατάκτηση του γυαλιού συνίσταται στην επιβεβαίωση εκ μέρους των μηχανικών, των ειδικών ικανοτήτων του γυαλιού στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες αυτό ψύχεται αμέσως μετά τη διαμόρφωση του σχήματός του.
Η βιομηχανική επανάσταση κατά τις αρχές του 20ου αιώνα και τα χρόνια που ακολούθησαν δεν άφησαν ανεπηρέαστη τη βιομηχανία του γυαλιού. Νέα προϊόντα, νέες μέθοδοι κατασκευής, νέοι τομείς χρήσης του υλικού. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον τομέα της αρχιτεκτονικής, ο οποίος με τις νέες, αυξανόμενες ανάγκες του οδήγησε στην επινόηση νέων τύπων γυαλιού, με ειδικά χαρακτηριστικά. Σήμερα, η θέσπιση ενεργειακών κριτηρίων και η δυνατότητα εκμετάλλευσης πολλαπλών μορφών ενέργειας από τις κτιριακές μονάδες, η ανάδειξη καινοτόμων αρχιτεκτονικών λύσεων, διαμορφώνουν ένα νέο τοπίο για τη σχετική βιομηχανία. Το γυαλί δεν παραγκωνίζεται από τη μηχανική, αλλά αρχίζει να επανακτά και πάλι την αισθητική λειτουργία του, εμπλουτισμένη από τα νέα δεδομένα, όπως αυτά ορίζονται με τις νέες τάσεις της οικολογίας και της ενεργειακής διαχείρισης. Τα φωτοβολταϊκά κάτοπτρα και άλλες κατασκευές επιβεβαιώνουν τη νέα τάξη πραγμάτων.
Δείτε επίσης:
Πηγή: 24grammata.com
